توکن‌ها عناصر مهمی در دنیای بلاکچین و کریپتوکارنسی هستند و دسته‌بندی‌های مختلفی دارند. یکی از مهمترین انواع آن‌ها، توکن کاربردی (Utility token)​ است که هر پروژه‌ای با اهداف خاصی ممکن است از آن استفاده کند. اما واقعا معنای توکن کاربردی چیست و چه استفاده‌هایی می‌تواند داشته باشد؟ توکن‌های کاربردی یا یوتیلیتی توکن، برخلاف کوین‌ها، معمولاً از قبل استخراج می‌شوند و توسط توسعه‌دهنده یک شبکه ارزهای دیجیتال به‌صورت یکجا ایجاد می‌شوند.معمولاً سرمایه‌گذاری در پروژه‌های جدید و خرید توکن کاربردی از طریق فرآیند ICO، سودآوری خواهد داشت.

توکن کاربردی Utility token چگونه کار می‌کند؟

توکن‌های کاربردی تنها می‌توانند در اکوسیستم بلاکچین خاص خود برای دسترسی به محصولات و خدمات شرکت مورد استفاده قرار گیرند.یک توکن صرافی غیرمتمرکز (DEX) فقط به شما امکان می‌دهد توکن‌ها را مبادله کنید یا فعالیت‌هایی را در آن DEX انجام دهید. این توکن‌های DEX می‌توانند به عنوان پاداش برای کاربران پلتفرم یا به عنوان بهره برای کسانی که وجوه خود را از طریق پلتفرم به وام‌گیرندگان قرض می‌دهند صادر شود.

توکن‌های کاربردی همچنین می‌توانند به عنوان مشوق‌هایی برای تشویق یک اقدام خاص در اکوسیستم عمل کنند. برای مثال، برای کاربرانی که داده‌های مصرف را برای بهبود و تنظیم دقیق فناوری بلاکچین موجود ارسال می‌کنند، می‌توان توکن‌ها را صادر کرد.توکن‌های ابزاری بسیار منعطف بوده و کاربردشان به هدف توسعه‌دهنده‌ وابسته است. همان‌طور که به آن اشاره شد توکن‌های یوتیلیتی دسترسی به خدمات یا محصولات مشخصی را در یک بلاک‌چین فراهم می‌سازند.اگر بخواهیم رمز ارزها را نوعی پول دیجیتال توصیف کنیم؛ بنابراین توکن‌های ابزاری نوعی نرم‌افزار خواهند بود که می‌توانند برای انتقال ارزش مورد استفاده‌ واقع شوند، اما توجه داشته باشید که هدف اصلی پیدایش چنین محصولاتی این نیست.

قرارداد هوشمند یا اسمارت کانترکت (Smart Contract) چیست؟

توکن کاربردی به فرآیندهای فروش انبوه برای افزایش سرمایه پروژه‌ها کمک می‌کند. سرمایه‌گذاران پروژه و خریداران این توکن‌ها در آینده به محصولات یا خدمات مشخصی دسترسی خواهند داشت. مقدار بهره‌ برداری سرمایه‌ گذاران از خدمات پروژه محدود است اما همیشه تضمین‌شده نیست. در بسیاری از کشورها قوانین خاصی برای استفاده از توکن Utility وجود ندارد. به همین دلیل نمی‌توان این دارایی را به عنوان مرجعی رسمی برای سرمایه‌گذاری به حساب آورد.

کاربرد و مزیت توکن کاربردی (یوتیلیتی توکن)

از توکن‌ کاربردی اغلب برای عرضۀ اولیۀ سکه (ICO) استفاده می‌شود. زمانیکه یک شرکت عرضۀ اولیۀ یک توکن سودمند را ارائه می‌دهد تعداد مشخصی از توکن‌ها را به جامعه می‌فروشد (عمدتاً در چند نوبت با قیمت‌های مختلف). به دارندگان توکن در استفاده از محصولات این شرکت حق خاصی تعلق می‌گیرد، مانند اولین دسترسی به آن یا گرفتن امتیازات دیگر. این روش به شرکت کمک می‌کند بدون از دست دادن استقلال، بودجۀ خود را بدست‌ آورد.

توکن‌ها معمولا به عنوان روش‌های پرداخت، حق رای در اکوسیستم‌های بلاک چینی و یا به عنوان دارایی‌های دیجیتال استفاده می‌شوند. با پیشرفت تکنولوژی بلاک چین و گسترش سیسستم‌های مختلف در اکوسیستم رمز ارزها، توکن‌ها علاوه بر استفاده به عنوان وسیله مبادله و ذخیره‌سازی ارزش، برای کاربردهای گسترده‌تری هم مورد استفاده قرار می‌گیرند. به خصوص با گسترش سیستم مالی غیرمتمرکز (DeFi) و Dapps تعداد توکن‌های ابزار به طور چشمگیری افزایش پیدا کرده و امکان دسترسی به سرویس‌های مختلف بلاک چین را فراهم می‌کنند.

توکن سودمند عملکرد گسترده‌تری نسبت به یک کوین دارد. توکن‌های سودمند دارای ارزش هستند اما نمی‌توان آنها را به سادگی یک کوین درنظر گرفت.بعنوان مثال می‌توان از توکن اوبر (Uber) برای پرداخت هزینۀ سواری با ماشین اوبر استفاده کرد. اما نه برای چیز دیگری. اگر بخواهید از توکن اوبر برای خرید محصول استفاده کنید، ابتدا باید آن را با پول فیات یا یک ارز رمزپایه مانند بیت‌کوین عوض کنید.

تفاوت Utility Tokens و Security Tokens

توکن‌های اوراق بهادار (Security tokens) نشانگر مالکیت شرکت مادر خود بوده و تفاوت اصلی آن‌ها با توکن‌های ابزاری در نحوه‌ ارزش‌گذاری آن‌هاست. این توکن‌ها که توسط سازمان‌های نظارتی دولت‌ها تنظیم و قانون‌گذاری می‌شوند درمقایسه با توکن‌های کاربردی ازامنیت بهتری برخوردار بوده و سودی متناسب با عملکرد شرکت صادرکننده‌ی خود به دارندگان خواهند داد.

آموزش سالیدیتی برنامه نویسی قرارداد هوشمند

مهمترین تفاوت این دو گروه از توکن ها در نحوه عملکرد و نقش آنها در بین دارندگان این توکن ها است. توکن های تضمینی (Security)، به منظور سرمایه گذاری و پرداخت سود به سرمایه گذاران تولید می شوند. هر زمانی که سودی عاید کمپانی فعال در این گروه می شود، از طریق توکن اعتبار یافته خود، بخشی از این سود به سرمایه گذاران پرداخت می شود. همچنین دارندگان توکن های تضمینی، از حق مالکیت و داشتن سهام اصلی کمپانی برخوردار می باشند. نکته مهم دیگری که در مورد توکن های تضمینی وجود دارد این است که عدم مطابقت با قوانین در نظر گرفته شده، ممکن است عواقبی نظیر جریمه و یا حتی معلق شدن کل پروژه را به همراه داشته باشد.

توکن اوراق بهادار را می‌توان نوعی سهام دیجیتال یا سهام غیرمتمرکز در نظر گرفت. این نوع توکن توسط تنظیم کننده‌های مالی مانند سازمان بورس به عنوان اوراق بهادار در نظر گرفته می‌شوند و مشمول قوانینی مشابه قوانین سهام، اوراق قرضه و سایر اوراق بهادار هستند.توکن‌های اوراق بهادار برخلاف توکن‌های کاربردی توسط سازمان‌های نظارتی دولت آمریکا، مانند کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC)، بررسی خواهند شد. این توکن‌ها به ‌وسیله‌ یک رویداد توزیع اولیه به علاقه‌مندان ارائه شده و ارزش آن‌ها وابسته به شرکت صادرکننده‌ می‌باشد.

اما در مورد توکن های خدماتی (Utility) هیچ تضمینی به دریافت سود به سرمایه گذاران داده نمی شود. آنها تنها به کاربرد های مشخصی که از سوی کمپانی تعیین می شود، دسترسی خواهند داشت. رشد ارزش توکن های خدماتی مستقیما وابسته به پیشرفت پروتکل، اپلیکیشن و کارایی آن در یک پلتفرم خواهد داشت. نقطه ضعف یوتیلیتی توکن ها در عدم الزام آنها به رعایت قوانین است. این موضوع باعث می شود که هر کمپانی با سیاست هایی که در بیشتر موارد از شفافیت کافی برخوردار نیست، نیز امکان فعالیت داشته و به صورت سلیقه ای عمل کنند؛ در ضمن کاربران ناراضی هیچ مرجعی را برای شکایت نخواهند یافت.

معرفی چند نمونه از توکن‌های کاربردی

پروژه‌های زیادی در حوزه رمزنگاری از توکن کاربردی استفاده کرده‌اند؛ اکثر این پروژه‌ها بر بستر بلاک چین اتریوم توسعه داده شده‌اند.از مهم‌ترین نمونه‌های توکن کاربردی یا ابزاری که این روزها سروصدای زیادی به پا کرده‌اند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

Basic Attention Token (BAT)

توکن BAT که با مرورگر Brave کار می‌کند، یک مدل درآمد تبلیغاتی جدید را ممکن می‌سازد و مشکل ردیابی مداوم رفتار کاربران را برطرف می‌کند. کاربران بریو می‌توانند با مشاهده تبلیغات، به عنوان پاداش توکن BAT کسب کنند. به عبارت دیگر برای توجه آن‌ها هزینه پرداخت می‌شود. اگر تمایلی نداشته باشند،‌ تبلیغات برای آن‌ها نمایش داده نخواهد شد. این توکن‌ها را می‌توان برای انعام دادن به تولید‌کنندگان محبوب خود در شبکه‌های اجتماعی همچون توئیتر استفاده یا در صرافی‌های مشخصی مبادله کرد.BAT به عنوان انگیزه‌ای هم برای سازندگان محتوا و هم برای کاربرانی که تمایل به مشاهده تبلیغات دارند استفاده می‌شود. این به پلتفرم اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به ردیابی رفتارهای کاربران، درآمد تبلیغاتی کسب کند.

Filecoin (FIL)

شبکه فایل کوین (Filecoin) یک شبکه ذخیره‌سازی و به اشتراک‌گذاری غیرمتمرکز است که به کمک آن افراد می‌توانند فضای ذخیره‌سازی اضافی خود را اجاره دهند. کاربران هزینه استفاده از فضای ذخیره‌سازی را در قالب توکن FIL باید پرداخت کنند که نرخ ثابتی ندارد و نسبت به وضعیت شبکه متغیر است.

زیرو ایکس 0x (ZRX)

0x سعی در ایجاد یک پلتفرم مبادلاتی سریع و امن رمز ارز دارد که از عناصر مشترک متمرکز و غیرمتمرکز به‌خوبی بهره ببرد.پروژه 0x پروتکلی متن‌باز بر بستر بلاکچین اتریوم برای راه‌اندازی و توسعه صرافی‌های غیرمتمرکز است. توکن ابزاری این پلتفرم ZRX است که برای حاکمیت و استیکینگ مورد استفاده قرار می‌گیرد.